Parasal sıkılaştırmayı yavaşlatmanın, hatta bilakis çevirmenin vakti geldi mi? Bu soruların karşılığının “evet” olduğu giderek yaygınlaşan bir görüş haline geliyor. Yatırımcılar muhakkak sıkılaştırma günleri sayılıymış üzere davranıyor. Haklı bile olabilirler. Velakin, lakin ekonomiler zayıfladığında para siyasetinin geleceği konusunda haklı çıkmış olurlar. Ekonomiler ne kadar güçlü seyrederse, merkez bankalarının enflasyonun istikrarlı biçimde yüzde 2’ye geri dönmeyeceğine dair tasaları o kadar sürer. Bu nedenle siyaset yatırımcıların fiyatladığından daha uzun müddet sıkı kalabilir. O halde özünde yatırımcılar iktisatların güçlü olması, para siyasetlerin gevşemesi ve enflasyonun ebediyen ortadan kalkmasını umuyorlar. Bu ”tüm mümkün dünyaların en iyisi”, en muhtemel senaryodan çok uzakta.
Ocak IMF’nin Dünya Ekonomik Görünüm Raporu, Dünya Bankası ve BM Kalkınma Örgüt Raporlarına göre ekonomik geleceğe ait biraz daha optimist bir görüşü doğruluyor. Bilhassa, 2021 ve 2022’deki 1-4 çeyrekler ortasında yüzde 1,9 olan global ekonomik büyümenin, 2022 ve 2023’ün dördüncü çeyrekleri ortasında yüzde 3,2 olacağı iddia ediliyor. Bu iddia, 2000-19 ortalaması olan yüzde 3,8’in altında olacak. Tekrar de, enflasyondaki büyük şoklar ve çok dalgalanma göz önüne alındığında, bu düzgün bir sonuç olacaktır.
IMF, tıpkı periyotta yüksek gelirli ülkelerde büyümenin sırf yüzde 1,1 olacağı iddia ediyor, ABD’de yüzde 1 ve Euro-bölgesinde sırf yüzde 0,5. İngiltere iktisadı, G7’de bu devirde (yüzde 0,5 oranında) küçüleceği varsayım edilen tek ülke. İngiltere’nin 2023 kestirimi de 0,9 puan düşürüldü.
Ancak kestirimlerin çarpıcı özelliği, yükselen ve gelişmekte olan ülkelerin gücü. Ekonomileri 2022 ve 2023’ün dördüncü çeyreği ortasında (önceki periyottaki yüzde 2,5’ten) yüzde 5, gelişmekte olan Asya’nın yüzde 6,2 (yüzde 3,4’ten) ve Çin’in yüzde 5,9 (yüzde 2,9’dan) büyüyeceği varsayım ediliyor. Hindistan yüzde 7 (yüzde 4,3’ten) büyüdü. Çin ve Hindistan’ın bu yıl global ekonomik büyümenin yarısını oluşturabileceği kestirim ediliyor. IMF haklı çıkarsa, Asya geri döndü, hem de şatafatlı biçimde.
Çin iktisadının Covid-19 salgın sonrası tekrar açılması ve Avrupa’da düşen güç fiyatları, uygunlaşan beklentilerin en değerli nedenleri olarak görülüyor. Global enflasyonun 2022’de yüzde 8,8’den 2023’te yüzde 6,6’ya ve 2024’te yüzde 4,3’e düşeceği kestirim ediliyor. Her şeyden evvel, global bir sakinlik belirtisi de yok.
IMF, risklerin aşağı taraflı yüklü olmaya devam ettiğini söylüyor. Lakin olumsuz riskler Ekim 2022’den bu yana azaldı. Olumlu gelişmeler tarafında, beklenenden daha güçlü küresel talep ve daha süratle düşen enflasyon sayılabilir. Olumsuz taraf, Çin’de salgının beklenenden uzun sürmesi, Ukrayna’daki savaşın şiddetlenmesi yahut mali çalkantı riskleri. Jeo-politk risklere, Çin-Tayvan gerginliği, İran’ın nükleer silah programına yönelik bir taarruzun Körfez petrol alanlarının bombalanmasını tetiklemesi gib sıcak noktalar da eklenebilir.
Bazıları, yüksek gelirli ülkelerde büyümeye yönelik aşağı istikametli risklerin hafife alındığını sav edebilir: Tüketiciler, Covid sırasında aldıkları kamu dayanağı tükendiği için harcamayı kısabilir. Tam aksisi risk ise, iktisatların gücünün enflasyonun amaca gereğince süratli düşmesini engelleyecek olması. Manşet enflasyonda tepe geride kalmış olabilir. Lakin IMF, “çekirdek enflasyonun birçok iktisatta şimdi doruğa ulaşmadığını ve pandemi öncesi düzeylerin hayli üzerinde kaldığını” belirtiyor.
Merkez bankaları bir ikilemle karşı karşıya: Maksatlarına ulaşmak ve enflasyon beklentilerini tutturmak için gereğince sıkılaştırma yaptılar mı? Fed üzere rezerv para Merkez Bankaları piyasalardaki iyimserliğe bakarsa, o denli olmadığı sonucuna varabilir. Lakin, ABD büyümesi için IMF kestirimlerini kerteriz alırsa, sıkılaştırmanın dozunun şimdiden fazla kaçtığı sonucuna varabilir. Tıpkı durum Avrupa Merkez Bankası ve İngiltere Merkez Bankası için de geçerli. Bu merkez bankaları, bir sonraki ataklarından evvel ekonomilerinin ne kadar zayıfladığını görmek için bir müddet bekleyebilirler. Harvard’ın şahin Larry Summers’ı tam da bu türlü bir “mola vermeyi” tavsiye ediyor.
Dünya iktisadının kısa bir mühlet evvel beklenenden biraz daha güçlü görünmesi mutlaka âlâ bir şey. Lakin bu durum merkez bankaları (ve yatırımcılar) için zorluklar yaratıyor. Birincisinin stratejik maksadı, her şeye karşın yıllık enflasyon oranını yüzde 2’ye getirmek ve uzun vadeli beklentileri bu düzeyde sağlam bir formda sabitlemek.
Önümüzdeki aylarda tırmanacak belirsizlik göz önüne alındığında, artık bekle ve gör konumunu benimsemek için ülkü vakit. Lakin can alıcı bir nokta, enflasyonist bir dünyada, ekonomik faaliyetle ilgili yeterli haberlerin, büyüme ile enflasyon ortasındaki kısa vadeli aksi münasebet bozulmadığı takdirde, para siyaseti tarafı için berbat haber olması. Şayet güçlü ekonomik aktivite temposu geçmişe göre daha az enflayon üretiyorsa, merkez bankaları siyasetlerini beklenenden daha erken gevşetebilir. Yok eski aksi münasebet (Filips Eğrisi) geçerliyse, artık umulandan daha fazla sıkılaştırma yapmak zorunda kalacaklar. Şu anda, en düzgün senaryo için umut var. Fakat bu senaryo kesin olmaktan uzak.
Martin Wolf’un “When good economic news may not be good news” başlıklı makalesi Google translate tarafından çevrildi ve FÖŞ tarafından Türkçe tabirlere uyarlandı
News
