Seçim sonrası bizi ne bekliyor?

Zorlu geçen bir 2022 yılı ve 2023’ün birinci ayını tamamladığımız şu günlerde, en çok konuşulan mevzu tekrar hayat pahalılığı olmaya devam edecek üzere görünüyor. Türkiye bu yeni yıla, minimum fiyata, memur ve emekli maaşlarına yapılan artırım, EYT kapsamı ve enflasyonda düşüş görünümü üzere tebessüm ettiren gelişmeler ışığında girdi. Türkiye’de baz tesiri takviyesiyle enflasyon sayılarında geriye çekilmeler gözlense de bu şimdi vatandaşın cebine yansımış durumda değil. Aslında enflasyon bilhassa pandeminin başladığı 2020 yılından beri yalnızca Türkiye için değil, neredeyse tüm ülkeler için en kıymetli makro sorun olmaya devam ediyor. Rusya-Ukrayna ortasındaki jeopolitik tansiyon ve buna bağlı gelişen güç fiyatlarındaki artış, enflasyon riskini daha da körüklemiş durumda.

Piyasalarda genel beklenti, bilhassa FED ve ECB tarafında hedeflenen enflasyon oranı olan yüzde 2’lik düzeye yıl sonuna kadar gelineceği formunda düşünülse de en son açıklanan enflasyon sayılarının ABD’de yüzde 6,5 ve Euro Bölgesi’nde ise yüzde 9,2 olarak gerçekleşiyor olması, merkez bankalarının faiz kararları için daha keskin bir yıl olacağı halinde yorumlanabilir.

Gelişen ekonomileri meçhul bir yıl bekliyor

Türkiye’de son üç yıllık enflasyon verisi, vatandaşın satın alma gücünün vahim durumunu net olarak ortaya koyuyor. Aralık ayı sayıları ile değerlendirdiğimizde; 2020, 2021 ve 2022 yıllarında TUİK tarafından açıklanan resmi bilgiler sırasıyla yüzde 14,60, yüzde 36,08 ve yüzde 64,27’lik keskin enflasyon artışlarına işaret ediyor. Öte yandan sıkıntı hane halkını en çok ilgilendiren besin enflasyonuna geldiğinde sayılar daha kuvvetli olarak şu halde hissediliyor: 2020 yılında yüzde 12,15, 2021 yılında yüzde 43,80 ve 2022 yılında yüzde 77,87.

Küresel sayılar enflasyonun tüm ülkeler için kronik bir sorun olduğunu ortaya koymuş olsa da Türkiye iktisadının bu hususta negatif ayrıştığı da milletlerarası datalara yansımış durumda. Trading Economics istatistiklerine nazaran Avrupa ülkeleri enflasyon sayılarında 2022 Aralık datalarına nazaran Türkiye yüksek enflasyonda yüzde 64,27 ile birinci sırada. İkinci sırada yüzde 30,24 ile Moldova ve üçüncü sırada yüzde 26,6 ile son bir yıldır savaş ortamı içerisinde olan Ukrayna yer alıyor. Olaya G-20 sıralaması ile yaklaştığımızda ise en yüksek enflasyon yüzde 94,8 ile Arjantin’de yaşanırken; Türkiye, aralık ayı verisi ile en yüksek enflasyona sahip ikinci ülke olarak göze çarpıyor.

İstatistiklere farklı gruplandırmalara nazaran bakmaya devam edebiliriz. Sonuç değişmiyor. Türkiye enflasyon sayılarında liderliğini müdafaaya devam ediyor. Elbet bu ayrışmanın en değerli nedenlerinin başında TL’nin yüksek paha kaybı yaşaması geliyor. İhracatçı rekabetçi kurun avantajını yakalasın ve cari açık problemine tahlil üretilsin gayesi korunsa da bu siyaset enflasyon görünümünü varsayım edilenden daha vahim bir düzeye çekmiş durumda. Buna Rusya-Ukrayna tansiyonu de eklendiğinde 2022 yılının güç geçtiğini hatırlamak gerekir. Elbet bu mevzu iktisat idaresinin de gündeminde.

Gelirdeki artış maliyet artışını karşılamıyor

Bir müddettir çokça gelişme yaşandı. Minimum fiyat bir evvelki yılın ortalamasına nazaran yüzde 54 arttırıldı ve 8 bin 805 TL oldu. Oransal olarak uygun yorumlanabilen bir artış olmakla bir arada yaklaşık 8,864 TL’lik açlık hududunun gerisinde kalması düşündürücü. Demek ki minimum fiyata yapılan artış genel refah düzeyini tam olarak muhtaçlık duyulan düzeye getirmiyor. Özetle, gelirlerdeki artış maliyet artışını karşılamıyor. İşte tam da bu nokta, enflasyon ve hayat pahalılığı ortasındaki ince nüansa işaret ediyor.

Özetle yılın kalan kısmında da vatandaşın gözü bilhassa market raflarında ki fiyat etiketlerinde olmaya devam edecek. 2023 seçim yılı. Elbet her şarta dikkat edilen bir yıl olacak. Orta artırımlarla birlikte olumlu haberlerin devamını beklemeliyiz. Öte yandan iktisat idaresi uzun vadede sürdürülebilir olmalı. Seçimler nedeniyle artan kamu harcamaları bilhassa seçimlerden sonrası için değerli bir risk oluşturuyor. Seçimi kim kazanırsa kazansın işi güç olacak üzere.

dünya.com